Os 12,4 quilómetros de lonxitude “ida e volta” deste percorrido, son adecuados para camiñantes habituados a gozar de paseos longos, que en 3 horas completarán a distancia entre San Isidro e á Ponte Nova. Como sempre aconsellamos un calzado cómodo e con boa suxeición, ademais da necesaria precaución ao percorrer a zona.

    A nosa camiñata parte dun lugar con encanto, a capela de San Isidro, cuxa sinxeleza contrasta con algúns dos seus elementos compositivos como os arcos conopiais en porta e xanelas, tan estraños no rural galego como orixinais polo seu labrado en toelo. Uns bancos con mesa, baixo unha acacia negra, permítennos preparar un camiño que seguirá a beira do Río Pequeno, a poucos metros dun abandonado mazo, o Machucovello, que forxaba outrora o ferro que a minería antiga extraída destas terras. Este río debe considerarse como unha das fontes Río Xubia ou Río Grande, xa que nace na ladeira oposta a este no Monte Tafornelo, no límite sueste do municipio, tendo así un nome complementario co que levará a fama á ría de Ferrol tras 31km de zigzagueante e ameno discorrer. O seu percorrido parte destes altos de Somozas para sucar os concellos de Moeche, San Sadurniño, Narón e Neda, converténdose así na principal vea hídrica da comarca.

    A proposta de carreiro, que non é circular, consta de dous tramos ben diferenciados que se recomendan por separado. A primeira parte, apta para camiñar e realizar en bicicleta de montaña, segue os citados ríos durante seis quilómetros e medio, por un val encaixado que irá cambiando de dirección cada pouco tempo seguindo as engurras que a rede fluvial modelou nas fracturas e pregues do terreo, cuxa preparación definitiva remóntase a tempos nos que os Alpes e os Pireneos adquiriron o status de cordilleira. A pista, ancha, non presenta pendentes pronunciadas, facendo o seu percorrido apto para todos sen cruzamentos que poidan equivocar o noso destino, os cales haberá que deixar sempre á dereita. Así, chegarase a unha estrada asfaltada, á altura da Ponte Nova, vao que supera o río.

    O segundo tramo comeza alí, atravesando a estrada para seguir recto por outra pista de terra que acompaña o curso do Rego dás Ferrarías para chegar ao final da proposta, o lugar da Queira, noutros dous quilómetros e medio, parte esta especialmente recomendada para os cicloturistas. O tramo non presenta tampouco desniveis notables e, como no anterior, o usuario non se perderá se non segue as vías ascendentes que vai atopando á súa dereita.

    A camiñata discorre por unha ladeira dedicada aos prados de rega, aproveitando as especiais condicións hídricas e a pendente. Hoxe é un terreo forestal no que se distingue o bosque á esquerda descendendo cara ao río e o espazo de produción madeireira ladeira arriba. Unha paisaxe fluvial escarpada e labiríntica vaise sucedendo ante os nosos ollos, que recrearán a vista nas vertentes dos montes e nas cores cambiantes de distintas especies vexetais. Todo é acougo mentres imos escoitando o son alternante da présa e a tranquilidade das augas, que no ondulado terreo vaise facendo máis próximo cando nos achegamos ao seu curso e un murmurio cando os meandros afástannos del.

    A masa arbórea lembraranos aos bosques mixtos primixenios que medraron tras as idades do xeo e mesturaron innumerables especies, aquelas fragas que hoxe subsisten só nalgúns ríos galegos e que se compoñen normalmente dun bosque de ribeira na súa base e unha carballeira máis arriba. O bosque ripícola presenta especies como o salgueiro, cuxo dominio nos delata a súa mocidade, os altos amieiros coas súas follas de verde intenso, os bidueiros cos seus troncos brancos ou os freixos, que abundan onde o bosque leva moitos anos implantado e chegou á súa madurez. Máis arriba, á beira da pista, quedan rodais de carballos salpicados de mozos castiñeiros, algún pradairo, acivros, delicadas abeleiras que campan por todas as partes e diversas especies de arbustos, que agora dan paso ás veces a árbores introducidas recentemente. Entre tanta biodiversidade, a frecuente aparición do loureiro e as hedras lembra antigos climas tropicais que quizá volverán. Ao bordo do camiño veremos o contraste cromático dos fentos máis representativos: o dentabrú ou fento real, dun verde claro e unha frondosidade rechamante; e o blechno ou fento fero, a modo de lanzal espiñazo verde escuro. É a loita ecolóxica entre os representantes de dúas provincias vexetais, a mestura de climas e terras que tan ben representa á compartimentada realidade física de Galicia. Non faltan os breixos, que encherán de morados as zonas rochosas e os claros do camiño, parte dun xogo cromático que irá variando coas estacións e que presentará unhas magníficas combinacións mediado o outono.

    A riqueza vexetal e faunística levaron a este río para formar parte dun Lugar de Interese Comunitario, o LIC Xubia-Castro, declarado en 2004, que destaca por unha infinidade de especies de aves dominadas polo voo das aves rapaces, facendo frecuente aparición o miñato e o gabián que outean ás presas aproveitando os seus descoidos. Pero os ambientes húmidos tamén fan posible descubrir entre o musgo ou os rochedos das beiras do río a varias especies de tritóns, píntegas e ras, mentres dos troncos dos carballos vellos pode sorprender en voo o cervo volante. Escondido nas zonas mellor conservadas dos bosques citouse a presenza do fento Culcita macrocarpa, en Galicia denominado fento do cabeliño, unha especie supervivente de climas pasados e que une a nosa flora coa existente en lugares tan exóticos como os arquipélagos de Azores, Canarias, Cabo Verde ou Madeira.

    Con frecuencia cambiaremos de dirección no noso camiño, imitando o curso do río, pois a historia xeolóxica dispuxo materiais de desigual resistencia e fendas no subsolo ás que o río tivo que axustarse, cambiando a luminosidade, as vistas e os sons a través de paraxes cuxos nomes antigos lémbrannos e explican a xeomorfoloxía do terreo. Así se van sucedendo Coucixoso, O Navallo, Corno do Río, Monte dous Covos ou Couce dous Galos, sinalando esporóns de pedra, empinadas ladeiras erosionadas, pechados meandros ou marcados cóbados no río. Todos eles son xeografía feita nome, relevo en parte domesticado polo ser humano que, tras sufridos cultivos volve ser unha paisaxe forestal como o foi hai miles de anos